Wędrówka śladami papieża Jana Pawła II po Rzymie 

Korespondencja specjalna Włodzimierza Lipczyńskiego

Byłem w Wiecznym Mieście wielokrotnie i zawsze mój pobyt był związany z pontyfikatem papieża Polaka. Teraz kiedy zabrakło tego wielkiego człowieka na stolicy apostolskiej odbywam wędrówkę jego śladami.

Po raz pierwszy ksiądz Karol Wojtyła przybył do Rzymu jako 26-letni student Uniwersytetu Angelicum. Wyboru uczelni dokonał sam arcybiskup Sapieha, który delegował na studia swojego protegowanego. Młody ksiądz zamieszkał w 1946 roku w Kolegium Belgijskim przy Via del Qurinale 26, położonym w bezpośrednim sąsiedztwie Kwirynału – siedziby włoskich prezydentów. Stuletnie Kolegium Belgijskie mieściło się w pięknym trzypiętrowym budynku, położonym w ogrodzie, ukrytym za murami i otoczonym drzewami (w 1972 roku budynek został sprzedany, a kolegium zostało przeniesione). Kolegium Belgijskie znajdowało się w odległości niespełna pół kilometra od Angelicum. Ksiądz Wojtyła pokonywał tą odległość pieszo i za każdym razem odwiedzał na Villa Pia jezuicki kościół św. Andrzeja. Kościół został zaprojektowany przez wybitnego architekta Rzymu Giovanniego Lorenza Berniniego. Jest on również autorem kolumnady na Placu św. Piotra. Świątynia jezuicka miała dla księdza Wojtyły szczególne znaczenie, ponieważ w jej ołtarzu spoczywają relikwie św. Stanisława Kostki, polskiego jezuity, który w czasie nowicjatu w Rzymie zmarł w 1568 roku na malarię. Uniwersytet jest położony na wzgórzu wznoszącym się nad placem i został założony przez Dominikanów w 1557 roku. Oficjalną nazwę obecnie nosi Pontificium Athenaeum Internationale Angelicum - Roma Largo Angelicum 1. Budynki uczelni znajdują się pośrodku wspaniałego ogrodu. Na szczycie wzgórza po lewej stronie wznosi się biały kościół dominikanów, natomiast po prawej istnieją główne zabudowania uczelni. Jest to miejsce pełne spokoju, a przylegające do Angelicum wąskie uliczki ciągną się do starożytnych ruin. Z okien uczelni roztacza się wspaniały widok na Forum Romanum i kościoły oraz pałace śródmieścia Rzymu.

Kardynał Karol Wojtyła z obowiązków kardynalskich często podróżował do Rzymu. Tu uczestniczył aktywnie jako najmłodszy kardynał w II Soborze Watykańskim. Brał on udział w pogrzebie Jana Pawła I, a następnie w pamiętnym konklawe (było to już drugie dla kardynała Wojtyły).

Zgromadzenie kardynałów 16 października 1978 roku ma znaczenie historyczne – dokonało wyboru kardynała Karola Wojtyły na papieża. Konklawe odbyło się w kaplicy Sykstyńskiej uważanej za jeden z piękniejszych budynków świata. Budowę tej kaplicy rozpoczął papież Sykstus IV w 1483 roku. Jest to niewielki prostokątny budynek przylegający od strony północnej do Bazyliki św. Piotra i wchodzi w skład kompleksu Muzeum Watykańskiego. Bazylika, kaplica, pałac i apartamenty są połączone pasażami. Obok kaplicy znajduje się słynna Biblioteka Watykańska. W kaplicy Sykstyńskiej odbywają się wybory papieży. Ścianę północną kaplicy, za ołtarzem zdobi „Sąd Ostateczny” Michała Anioła, jedno z najwspanialszych arcydzieł malarskich wszechczasów, a nad ołtarzem znajduje się wspaniały fresk sufitowy „Stworzenie świata”, również autorstwa Michała Anioła. Jest to postać Boga wyciągającego rękę do Adama – kolejne arcydzieło. Kaplica posiada ściany ozdobione freskami największych artystów XV i XVI w., wśród nich Botticelli, Perugino, Ghirlandaio, Roselli i Signorelli: „Uratowanie Mojżesza”, „Historia stworzenia”, „Narodziny Chrystusa”, „Ostatnia wieczerza” i wizerunki 28 papieży. Tutaj kardynałowie w trzecim dniu konklawe o godz. 18:18 zdecydowali o wyborze na papieża nie Włocha, a Polaka i naruszyli konsekwentną tradycję trwającą 455 lat, że papieżami zawsze byli Włosi. Jan Paweł II zostaje dwieście sześćdziesiątym czwartym papieżem największego kościoła rzymsko-katolickiego.

Jedziemy drogą Via Appia Antica – najstarszą drogą Rzymu, a obok jest droga Via Appia Nuova. Każdorazowo, kiedy Jan Paweł II udawał się traktem drogowym do Castel Gondlofo – rezydencji letniej, to korzystał z Drogi Appijskiej (Via Appia) zwanej „Królową Dróg”. O tej drodze pisze nasz noblista Henryk Sienkiewicz w „Quo vadis”. Droga starannie wybudowana służyła przede wszystkim jako szlak wojskowy. Wytyczona i zbudowana w 312 r. p.n.e. dla usprawnienia przemieszczania się legionów spieszących ku zagrożonym punktom granicznym Cesarstwa Rzymskiego. Via Appia w starożytności była ostatnią drogą Rzymian, tutaj w świetle pochodni bogaty patrycjat rzymski grzebał swoich zmarłych. Do dzisiaj wzdłuż tej drogi przetrwały ruiny grobowców, a sama droga obsadzona jest cyprysami i sosnami. Pierwszą część Via Appia zbudował cenzor Appiusz Klaudiusz, potem drogę przedłużono do portu Benewent, Taranto, Brindisi (190 r. p.n.e.). Drogą tą prowadzono pojmanego św. Piotra w roku 56 r. n.e.

Jan Paweł II pokonując słynną drogę podziwiał na jej poboczach znajdujące się ruiny grobowców rodzinnych i zbiorowych grobów zw. kolumbariami. Natomiast pod powierzchnią ziemi przetrwały labirynty katakumb – schronienie pierwszych chrześcijan. Dzisiejsza Via Appia zaczyna się przy portach San Sebastian, a kościół Domine Quo Vadis wzniesiony został w miejscu, gdzie według legendy uciekający z Rzymu św. Piotr spotkał Chrystusa. Katakumby św. Kaliksta i św. Sebastiana uzupełniają kompleks historyczny zaliczany do najważniejszych zabytków chrześcijaństwa.

W okresie wielkiego tygodnia przybliżamy kult Drogi Krzyżowej - Via Crucis, którą w Koloseum prowadził Jan Paweł II. Via Crucis związana z głęboką tradycją chrześcijaństwa wiąże się ze śmiercią tysięcy męczenników. Koloseum stanowi potężną pozostałość po budowli dla ludu rzymskiego zw. Amphiteatrum Flavium. Zostało zbudowane w 70 – 80 r. p.n.e. i służyło do realizacji hasła „Panem et circenses” – chleba i igrzysk. Powstanie Koloseum zawdzięczamy cesarzowi Wespazjanowi, a zostało oddane za panowania Tytusa w 80 r. p.n.e. i było przeznaczone dla cyrkowych przedstawień. Ta gigantyczna budowla mogła pomieścić 70 tys. widzów, dla których urządzano walki gladiatorów, polowania na dzikie zwierzęta, a także widowiska na których w męczarniach ginęli chrześcijanie.

Drogę krzyżową w Wielki Piątek prowadził Jan Paweł II, wielokrotnie przemierzał ruiny Koloseum. Papież dźwigał krzyż na ramionach – symbol cierpienia ludzkiego, niósł na swoich barkach problemy otaczającego świata. Przedstawiał golgotę naszych czasów, częste wojny, cierpienia i ból zadawany człowiekowi.

Idąc śladami Jana Pawła II schodzimy do Grot Watykańskich. Są to podziemia Bazyliki św. Piotra, które powstały za czasów cesarza Konstantyna. W roku 312 n.e. uznał on swobodę wyznania chrześcijańskiego i kazał wznieść na zboczach wzgórza watykańskiego wielką bazylikę. Została usytuowana przy zachowaniu w apsydzie istniejącego już grobu –miejsca pochówku Świętego Piotra, czczonego przez chrześcijan. Część podziemi watykańskich tzw. Groty Nowe rozciągają się pod nawą główną bazyliki. Nazwę zawdzięczają niedawno zakończonym pracom renowacyjnym i przeprowadzonym badaniom archeologicznym. W centralnym miejscu bazyliki pod baldachimem stoi ołtarz papieski nad położoną w niższym poziomie konfesją św. Piotra. Jest ona oddzielona masywna kratą od znajdującego się pod ołtarzem grobu apostoła. W tym miejscu w podziemiach dokonano ważnego odkrycia - zostały zidentyfikowane relikwie Świętego Piotra. Są tu nagrobki 20 papieży, cenne dzieła sztuki i pamiątki starej bazyliki. Do czasu beatyfikacji spoczywała tu trumna z ciałem Jana Pawła II w prostym grobowcu, o głębokości 1,7 m w krypcie Jana XXIII. Grobowiec był przykryty marmurową płytą z napisem „Johannes Paulus II 1920-2005”.

W przededniu uroczystości beatyfikacyjnych trumna została przeniesiona do bazyliki i wystawiona na katafalku w pobliżu konfesji. W czasie uroczystości papież Benedykt XVI i pielgrzymi modlili się przy trumnie błogosławionego Jana Pawła II. Po ceremonii beatyfikacyjnej ciało Ojca Świętego zostało pochowane w Kaplicy św. Sebastiana (tuż za Pietą – rzeźbą Michała Anioła) w Bazylice św. Piotra. Uroczystości beatyfikacyjne zostały poprzedzone wieczornym czuwaniem modlitewnym w Circo Massimo, gdzie zbierają się pielgrzymi. Jest to antyczny stadion nazywany Cyrkiem Wielkim, położony w dużej niecce w dolinie między wzgórzami Palatynu i Awentynu. Tutaj zbierała się młodzież w 1985 i 2000 roku na spotkaniu z Janem Pawłem II z okazji Światowych Dni Młodzieży. Teraz wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, wypełniają się ulice i place w pobliżu Watykanu. W ramach modlitewnej białej nocy z soboty na niedzielę do dyspozycji pielgrzymów były otwarte kościoły w centrum Rzymu.

Rzymskie statystyki informują o przybyciu 1,5 mln pielgrzymów, w tym 100 tysięcy Polaków i 80 delegacji reprezentujących poszczególne państwa. Grupy pielgrzymów z różnych stron świata na widok Polaków owacyjnie wołali: „Dziękujemy Ci Polsko za Jana Pawła II”. Proces beatyfikacyjny przy zachowaniu wszystkich procedur był bardzo krótki i trwał 2220 dni od śmierci papieża.

Uroczystości beatyfikacyjne ustalono na 1 maja i mają swoją symbolikę, przypadają w niedzielę miłosierdzia bożego – święta ustanowionego przez Jana Pawła II. Beatyfikacji przewodniczy papież Benedykt XVI, który ogłasza - „Naszą władzą apostolską zezwalamy, aby czcigodny sługa Boży Jan Paweł II był od tej chwili nazywany błogosławionym”. Na fasadzie bazyliki zostaje odsłonięty duży wizerunek błogosławionego. Zdjęcie wykonane w 69 roku życia papieża w czasie wizytacji parafii rzymskiej przez Grzegorza Gałązkę –polskiego fotografa mieszkającego w Rzymie. Wzruszenie wśród pielgrzymów wzbudził relikwiarz z krwią Jana Pawła II wykonany w formie zwieńczonych gałązek oliwnych. Relikwiarz przekazywała papieżowi Benedyktowi XVI siostra Marie Simon-Pierre Francuzka, która została cudownie uzdrowiona z choroby Parkinsona za wstawiennictwem Jana Pawła II.

Santo Subito stało się rzeczywistością, w przyszłości rozpocznie się proces kanonizacji polskiego papieża. Wędrówka śladami Jana Pawła II – błogosławionego, na trwale zapisuje jego miejsca w Rzymie. Są one charakterystyczne dla kultury antycznej, chrześcijańskiej i współczesnej.

Włodzimierz Lipczyński